مستند کمدی چگونه با جان ویلسون؛ سلامی متفاوت به نیویورک - ارانیوز

گرچه شیوع کرونا رسما یک سال است صنعت سرگرمی را از ریل خارج نموده، حداقل این فایده را داشته تا مردم را با خیلی از پدیده های آلترناتیو و خارج از جریان اصلی آشنا کند؛ فیلم ها، سریال ها و مستندهایی که زیر سایه محصولات پرسروصدا گم می شدند و فرصت چندانی برای ابراز وجود نداشتند. در سالی که آلترناتیوها بیش از همواره به چشم آمده اند، کشفی تازه از راه رسیده که بینندگانش را به حیرت واداشته؛ مستند کمدی چگونه با جان ویلسون با عنوان اصلی How to with John Wilson که از HBO پخش شده و با استقبال فراتر از انتظار، تأیید شبکه برای فراوری فصل دومش را هم گرفته است.

اگر به چشم مستند تماشایش کنید، غافلگیر می گردد و اگر به چشم کمدی، متعجب. ترکیب مستند و کمدی به اندازه کافی غرابت دارد اما مطمئن باشید که هنگام تماشا ذره ای از این غرابت کم نمی گردد و البته مقدار زیادی هم قرابت به بار می آورد. بعدش هم احتمالا به تفاوت غرابت و قرابت فکر می کنید. تریلر چگونه با جان ویلسون به خوبی این مجموعه را شرح می دهد. جان ویلسون یک جوان روشنفکر ولی داغان نیویورکی است که دوربین به دستش گرفته و راه افتاده در خیابان ها تا درباره موضوعات مختلف یک شوی مستند بسازد؛ مستند به غیر از صدای راوی، تصاویر عجیب و غریب از سطح شهر و تبادل نظر با آدم های معمولی چیزی ندارد.

شگفتی از جایی شروع می گردد که جان ویلسون روی احمقانه ترین سوژه های ممکن دست می گذارد و با کنکاش ایده ها تا قرائت های غیرمنتظره ای پیش می رود که عقل جن هم بهشان نرسیده. تبادل نظری کوتاه در خیابان با غریبه ها، داربست (!)، تقویت حافظه، روکش مبل و… موضوعات این مستند کمدی در فصل اول است که در شش اپیزود تقریبا نیم ساعته طی بیش از دو سال پرسه در خیابان های نیویورک ساخته شده و آخر سر هم می رسد به زندگی در دوران کرونا.

یک روش مناسب برای پی بردن به میزان پیوستگی فرم و معنا این است که تصور کنید اثر در یک مدیوم دیگر چه سرنوشتی پیدا می کرد و آیا ممکن بود بهتر جواب بدهد؟ شاید سخت باشد ولی این کارآمدترین روش ممکن برای سنجش میزان اصالت یک اثر به صورت مجرد است. از این نظر چگونه با جان ویلسون یکه است. اصلا نمی فهمید که این ترکیب سوررئال از متن و تصویر چگونه به وجود آمده و سیر ایده ها از نقطه الف به ب چطور اتفاق می افتد.

چگونه با جان ویلسون تصاویری را از نیویورک نشان می دهد که احتمالا تا به حال ندیده اید. بعد، روایتی دارد که انگار یکی مثل وودی آلن عمدا در هجو نریشن های روشنفکرانه نوشته و خوانده. تطبیق متن و تصاویر در مرحله بعدی خودش به یک کولاژ گذاری عجیب می رسد و باز فراتر از این، روایت در پی یافتن یک مفهوم ادامه پیدا می نماید و باز در لحظه ای که به نظر می رسد کار تمام شده و نکته اش را گرفته اید، کل اپیزود به یک شوخی آگاهانه با خودش تبدیل می گردد.

حاصل کار شکل کمتر تجربه شده ای از یک کمدی سطح بالا و البته روشنفکرانه است. مثلا یک اپیزود با ایده آنالیز نقش داربست در هویت شهری نیویورک شروع می گردد و آخرش می رسد به این برداشت که انسانیت با مفهوم داربست های محافظ در زمینه های مختلف گره خورده، در حالی که خطر جزئی از ذات هستی و در عمل ناگزیر است! یا از روکش مبل می رسد به اینکه آیا کوشش بیش از حد برای حفظ هر چیزی در تضاد با طبیعت وجودی و فناپذیرش نیست؟ در اپیزود مربوط به تقویت حافظه پای یک گروه عجیب و غریب به وسط می آید که اعتقاد دارند اختلالات حافظه ما در به یاد سپردن نوشته ها و نشانه ها دلیلی است بر وجود دنیا های موازی. برای حل معضل پرداخت دنگی دونگی صورتحساب در رستوران از داوران فوتبال یاری می گیرد و با نقد سیستم مالیاتی بحث را جمع می نماید! از جایی به بعد دیگر تفاوت میان شوخی و جدی را به سختی تشخیص می دهید.

می گردد درباره تأثیرپذیری جان ویلسون از مثلا آنیس واردا، شانتال آکرمن و دیگر غول های مستند بحث کرد اما در عصر حاضر که با محتواهای آماتور، شبه حرفه ای و حرفه ای در شبکه های اجتماعی احاطه شده ایم و هرکسی در یوتیوب و اینستاگرام فقط به واسطه در دست دریافت یک گوشی موبایل می تواند محتوایی با ارزش های جعلی و ساختگی فراوری کند، چگونه با جان ویلسون تعریف تازه و متفاوتی دارد. جان ویلسون در مرحله اول انگار دارد مدیوم مستند را هجو می نماید. بعد در عین جدیت و پذیرش قراردادهای مدیوم، معنایی که در بستر مستند رویش دست گذاشته به سمت هجو میل می نماید.

نهایتا از این هجو و ساختارشکنی دوباره به یک معنا و ارزش جدید می رسد که انتظارش را ندارید. از این نظر، چگونه با جان ویلسون می تواند در کنار دیگر آثار شاخص جریان مِتامدرنیسم هزاره جدید قرار بگیرد که حالا دیگر از مرز ناخودآگاهی گذشته و آگاهانه شاهد تکرار و بازفراوری تأثیرات ساخته های قبلی روی محصولات نسل های جدید هستیم. جریانی که بیش از هر چیز دیگری می تواند هویت و روح هزاره را آشکار کند.

مستند کمدی جان ویلسون هیچ جوره یک اثر متعارف نیست. نه به عنوان یک مستند و نه یک کمدی، با انتظارات قبلی مخاطب جور در نمی آید. اگر دنبال یک تجربه ی جدید و تا حدودی ناشناخته (از نظر تطابق با قراردادهای معمول فیلم بینی) می شد، چگونه با جان ویلسون یک اثر سوررئال نیویورکی است؛ سوررئال از این نظر که قطعا کوشش آگاهانه ویلسون برای رئال جلوه دادن چنین تجربه ای به نقطه مقابل رسیده و مرز واقعیت و نمایش درست مثل خواب و بیداری در آن مخدوش شده؛ نیویورکی هم مثل هات داگ، پیتزا، روشنفکر و هر چیز دیگری که در آن شهر وجود دارد و این صفت بهش می چسبد. البته مدلی از نیویورک که خیلی شبیه نسخه های پرزرق و برق سینمایی نیست و شاید برخی خیابان هایش بیشتر شبیه یافت آباد و مجیدیه باشد تا فیلم های هالیوودی!

• سریال انیمیشن خون زئوس؛ نبرد برای تصرف المپ در آسمان و زمین

یادداشت معرفی مستند کمدی چگونه با جان ویلسون نظر شخصی نویسنده است و لزوما موضع خبرنگاران مگ نیست.