عقبگرد بورس تهران از ابرکانال زیر ذره بین - ارانیوز

به گزارش خبرنگاران با این حال آنالیز دقیق تر روندهای تاریخی و همچنین جریان ورودی نقدینگی طی روزهای اخیر نشان می دهد ترکیبی از امواج شناسایی سود و رفتار هیجانی رقم زنندگان اصلی اصلاح اخیر هستند.

بازار سهام پس از یک دوره رشد توفنده و پرشتاب در هشت هفته اخیر که به رشد 24 درصدی شاخص تا اوج روز دوشنبه هفته جاری منجر شد، در این هفته خاتمه شاهد عقب نشینی قیمت ها به ویژه در دو روز گذشته بود به نحوی که دماسنج مزبور در مقیاس هفتگی 2 درصد کاهش یافت. با این حال، رکورد تاریخی ارزش بیش از دو هزار میلیارد تومانی روزانه در بورس تهران برای اولین بار در چند روز به ثبت رسید که به معنای حضور پر رنگ نقدینگی در بازار است. مطالعه جزئیات معاملات نشان می دهد به ویژه قبل از دو روز اخیر، کفه انتقال مالکیت سهام از سمت بازیگران حقوقی به سمت حقیقی بوده است که به طور طبیعی با توجه به رفتار تاریخی این سرمایه گذاران بر بروز واکنش های هیجانی دامن می زند. این مساله درکنار بعضی تنش های سیاسی و نیز عدم تاثیرگذاری مثبت عوامل بنیادی نظیر قیمت های ارز و نرخ های جهانی کالا باعث شد تا گمانه ها مبنی بر امکان اصلاح کوتاه مدت تقویت گردد. با این حال به دلیل حضور پررنگ نقدینگی و جلب توجه عموم به سمت بازار سهام عملا راستا پیش رو حاصل مچ اندازی عوامل بنیادی و نقدینگی حاضر در عرصه بازار سرمایه خواهد بود.

سیاست در متن یا در حاشیه؟

بروز بعضی تنش های سیاسی در عرصه منطقه ای در هفته جاری و مصادف شدن آن با اصلاح قیمت ها در بازار سهام موجب شد تا بعضی این دو اتفاق را با هم مرتبط بدانند. در حالی که نگاه نزدیک به وقایع ممکن است صحت این نتیجه گیری را به ذهن متبادر کند، آنالیز روندهای بلند مدت در بازار سرمایه حکایت متفاوتی دارد. بر این اساس، هر زمان که بازار سهام به دلیل عوامل بنیادی در شرایط ارزندگی قرار داشته، سخت ترین بحران ها و تهدید های سیاسی نه تنها نتوانسته باعث افت قیمت ها گردد بلکه بعضی از سریع ترین دوره های رشد بورس تهران در دوران نااطمینانی محیطی محقق شده است. بر عکس، در زمانی که قیمت های سهام از ارزش ذاتی فراتر رفته، اخبار سیاسی مثبت و غلبه جو خوش بینی محیطی نه تنها نتوانسته رونق بازار را امتداد بخشد بلکه مقارن با دوره های رکود شده است. نمونه اخیر رونق در شرایط نااطمینانی سیاسی یکی در سال 91 و در زمان اوج گیری تحریم ها و دیگری در امسال تا این جای کار بوده است. در نقطه مقابل، بعد از دی ماه 92 و با آغازمذاکرات برجام و ایجاد چشم انداز گشایش سیاسی، بورس تهران وارد یکی از طولانی ترین دوره های رکود خود شد که به لحاظ عمق و دوام، بی سابقه ترین رکود تاریخ این بازار را رقم زد. با یادآوری این الگوی تاریخی و تعمیم آن به شرایط حاضر می توان گفت که سیاست در بین عوامل تاثیر گذار بر فضای بورس تهران همیشه در حاشیه (و نه متن) قرار داشته است. به این ترتیب، با فرض باقی ماندن تنش های سیاسی در سطوح متعارف، روند بازار در نهایت در مقطع کنونی نیز متاثر از مقایسه قیمت و ارزش ذاتی سهام و وضعیت متغیرهای اقتصادی موثر بر سودآوری شرکت ها خواهد بود.

ضرورت اصلاح از منظر نسبت های مقایسه ای

حتی پیش از اصلاح پر شتاب قیمت ها در دو روز گذشته، بعضی نسبت های مقایسه ای از روند هیجانی رشد بورس و نزدیک شدن به قله های تاریخی حکایت می کرد. براین اساس، نسبت مهم ارزش بازار به فراوری ناخالص داخلی در اوج روز دوشنبه به بیش از 50 درصد رسید که نسبت به قله تجربه شده در سال 92، بیش از 11 درصد بالاتر است. این نسبت، حتی با لحاظ کردن خط میانگین رشد تاریخی (که به دلیل ورود شرکت های جدید و بزرگ تر شدن بازار سرمایه اجتناب ناپذیر است)، بیش از 10 درصد بالای میانگین بوده است. نسبت مقایسه ای دیگر ارزش دلاری بورس تهران است که در روز دوشنبه به مرز 100 میلیارد دلار رسید که به پیک های تاریخی ده ساله (محدوده 100 تا 120 میلیارد دلار) بسیار نزدیک است. از منظر نقدینگی نیز ارزش کل بورس با ثبت رکورد 54 درصدی نه تنها بالاتر از خط میانگین رشد بلند مدت نهاده شد بلکه با اوج سال های 82 و 92 (به ترتیب 59 و 65 درصد) فاصله بسیار کمی داشت. توجه به نسبت های مقایسه ای به ویژه از این جهت حائز اهمیت است که در یک روند طولانی مدت، نقاط اوج وکف معمولا به عنوان سطوح مقاومت و حمایت معتبر شناخته می شوند و اعتبار خود را از تکرار اتفاقات در طول زمان کسب می نمایند. به این ترتیب، هر چند استنتاج برمبنای این نسبت ها در میانه روندها چندان معنادار نیست، اما برای تشخیص مناطق هیجانی خرید و فروش معمولا کارآمد هستند. در روزهای گذشته نیز پس از رشدهای شتابان اخیر نسبت های مزبور به محدوده پیک های تاریخی نزدیک شده بودند که خود می تواند عاملی در جهت پیش بینی روند اصلاحی باشد.

چرخش اروپا و آمریکا به سوی انبساط پولی

انتشار اخبار نشست رئیس بانک مرکزی اروپا در آخرین جلسات تصدی این مسوولیت توسط وی با موجی از شگفتی سرمایه گذاران همراه شد. بر این اساس، آقای ماریو دراگی به رغم مخالفت ها در کمیته پولی پیروز شد تا دیدگاه خود را به کرسی بنشاند و اسلحه انبساط پولی یورو را با شدتی کم سابقه بیرون بیاورد. به همین دلیل، نرخ بهره بین بانکی به منفی 5/ 0 درصد کاهش یافت، وعده خرید 20 میلیارد اوراق قرضه به صورت ماهانه توسط بانک مرکزی اروپا از ابتدای ماه نوامبر امسال داده شد و وام دهی به بانک ها به شرط تسهیلات دهی به شرکت های غیر اقتصادی و خانوارها چه به لحاظ نرخ چه به لحاظ زمان باز پرداخت تسهیل شد. نکته مهم در اعلام این سیاست ها آن بود که زمان پایانی برای اجرای این اقدامات فوق انبساطی اعلام نشد و صرفا تاکید شد که تا زمان نامحدود و به میزان لازم این سیاست ها ادامه می یابد. این تصمیمات در حالی گرفته شد که مخالفان معتقدند شرایط اقتصادی اروپا بسیار بهتر از آن است که احتیاج به چنین اقدامات نامتعارفی داشته باشد و بانک مرکزی با در پیش دریافت این راستا تنها گزینه های خود برای واکنش در آینده در هنگام بروز یک رکود اقتصادی جدی را محدود می نماید. از سوی دیگر، در ایالات متحده آمریکا هم انتظار می رود در نشست فدرال رزرو نرخ بهره برای دومین بار در سه ماه اخیر کاهش یابد و از آن مهم تر لحن تسهیل گرانه تری نسبت به چشم انداز پولی اتخاذ گردد. مجموع این تحولات به معنای آن است که روند پمپاژ پول ارزان و نیز کاهش هزینه استقراض در ماه های آینده وارد فاز جدیدی خواهد شد؛ اتفاقی که اگر نتواند جلوی رکود اقتصادی ناشی از کند شدن طبیعی رشد اقتصادی پس از 11 سال رونق بی وقفه را بگیرد، لااقل می تواند وقوع آن را به تاخیر بیندازد. پیغام مهم این تحولات برای بورس کالا محور تهران عبارت از عدم تهدید سقوط آزاد و ناگهانی قیمت های کامودیتی (مواد خام) به دلیل حضور پردامنه پول و اعتبار ارزان در سطح اقتصاد جهانی در کوتاه مدت خواهد بود.