حسین پناهی؛ از دنیای مُردگان برای ما کلمه می فرستد - ارانیوز

پناهی از آن دست آدم هایی است که نگاهی خاص به مفهوم زندگی داشته و آن را ساده و در عین حال پیچیده در کلامش آورده است. امروز شانزدهمین سالروز کوچ او به دنیای ابدی است و بهتر دیدیم در این روز، درباره حضور او و تاثیرش در دنیای هنر و ادبیات بنویسیم.

شاعری که به تنهایی سینما بود

اگر زندگی حسین پناهی را به صورت دوره ای مرور کنید، متوجه روحیه جست و جوگر و ناآرام او خواهید شد. رفتن به قم و خواندن درس طلبگی، یک سال آموزگاری در شوشتر، چند سال اقامت در اهواز و تجربه کارهای مختلف، بازگشت به زادگاهش دژکوه و بعد هم کوچ به تهران و ورود به دنیای تئاتر، نویسندگی، شاعری و دکلمه.

بازیگری او نیز متفاوت از دیگران و به نوعی با شاعرانگی درآمیخته بود. رسول یونان، شاعر و نمایشنامه نویس درباره حسین پناهی گفته است: هیچ و هرگز حسین پناهی به خاطر نقش هایی که اجرا کرد مشهور نشد بلکه این نقش ها به خاطر بازی او جلب توجه می کردند. حسین پناهی شعر و سینما را در هم آمیخت و هنر بازیگری اش را ارتقا بخشید. او به تنهایی یک سینما بود. یک سینمای تک نفره.

اشعاری که به نام پناهی جعل می شود

به وقت گرینویچ، افلاطون کنار بخاری، سال هاست که مرده ام، دنیا زیرسیگاری من است و کابوس های روسی بخش کوچکی از کتاب های شعر حسین پناهی است. شاید تعدد آثار او در شعر باعث شده است برخی از نام او سوءاستفاده کنند و نام حسین پناهی را پای اشعار زیادی ببینیم که شاعرشان نیست و در واقع جعلی اند.

دلیل دیگر این جعلیات نیز، شاید کلام ساده و در عین حال پیچیده حسین پناهی باشد. به عنوان مثال، به این شعر حسین پناهی دقت کنید:نیستیم/ به دنیا می آییم/ عکس یک نفره می گیریم/ بزرگ می شویم/ عکس دونفره می گیریم/ پیر می شویم/ عکس یک نفره می گیریم/ و بعد دوباره باز نیستیم در نگاه اول، شاید این شعر ساده به نظر بیاید، اما با کمی دقت می توان متوجه جامع بودن و لایه های دیگر این شعر شد.

حافظ نفیس را دوست ندارد

زنده یاد حسین پناهی زیاد اهل گفت و گو و مصاحبه نبود. یکی از این معدود مصاحبه ها مربوط به ماهنامه گزارش فیلم است که در اردیبهشت ماه سال 69 انجام شد. پناهی در زمان انجام این مصاحبه، 34 ساله بود و پاسخش به برخی سوالات درباره شاعران و نگاهش به دیگر سوالات، تامل برانگیز است.

برای مثال او پلنگ صورتی را آن روی سکه اسکندر و مارگارت تاچر و ژان پل سارتر می داند، می گوید مولانا را نمی شناسد، خیام را نوع سیاه و سفید حافظ می خواند و درباره حافظ نیز چنین می گوید: حافظ یگانه است، ولی از وقتی شعرهایش چاپ نفیس می شود، زیاد از او خوشم نمی آید.

آغاز بازیگری

حسین پناهی بعد از سپری کردن دوره بازیگری برای نخستین بار در مجموعه معروف محله بهداشت حضور پیدا کرد. جایی که او با بزرگان هنر بازیگری همکار بود. این مجموعه تلویزیونی به نویسندگی بیژن بیرنگ برای بچه ها ساخته شد در ادامه چند نمایش تلویزیونی نوشت که مدت ها در محاق ماند. نمایشدو مرغابی در مه را خودش نوشت و کارگردانی کرد و با این اثر بود که بیشتر به دنیای هنر آن روزها معرفی شد و در ادامه با پخش نمایش های تلویزیونی دیگرش، طرف توجه مخاطبان قرار گرفت. همین شد که 2 اثرش یعنی مرغابی در مه و یک گل و بهار از نوشته هایش به دفعات از تلویزیون پخش شد.

دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، بهترین زمان برای او و حضورش در عرصه هنر بود چراکه او یکی از نوآورترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیونی آن زمان بود. حسین پناهی در فیلم های سینمایی متعددی ایفای نقش کرد که از آن جمله می توان به گذرگاه، گال، تیرباران، هی جو، نار و نی، در جهت تندباد، ارثیه، راز کوکب، مهاجران، چاووش، سایه خیال، اوینار، هنرپیشه، مرد ناتمام، روز واقعه، آرزوی بزرگ، قصه های کیش (اپیزود اول: کشتی یونانی)، بلوغ، مریم مقدس و باباعزیز اشاره کرد.