کویر سه قلعه خراسان جنوبی؛ سفر به تاریک ترین آسمان ایران - ارانیوز

اینجا، جایی فراتر از از یک مقصد گردشگری، قلب یکی از تاریک ترین آسمان های زمین است؛ مکانی که چراغ های شهر هیچ مزاحمتی برای رویای ستارگان ندارند. جایی که طلوع خورشید از دل شن ها شروع می گردد و شب، ستاره ها را همانند جواهری بر پهنه آسمان می چیند.

کویر سه قلعه از جاهای تماشای خراسان جنوبی است؛ مکانی که زمین و آسمان در هماهنگی بی نظیری شما را به سفری در دل آرامش و زیبایی دعوت می نمایند. برای آشنایی بیشتر با این کویر شگفت انگیز، در ادامه این مطلب از مجله گردشگری علی بابا همراه ما باشید.

کویر سه قلعه کجاست؟

کویر سه قلعه در استان خراسان جنوبی، شهرستان سرایان، در نزدیکی شهر سه قلعه قرار گرفته است.

مسیر کویر سه قلعه از تهران چطور است؟

از تهران به سمنان حرکت کنید و سپس به وسیله سبزوار به فردوس بروید. از فردوس به سمت شهر سه قلعه و نهایتا کویر سه قلعه می رسید. این مسیر حدود 1000 کیلومتر طول دارد و تقریبا 12 ساعت زمان می برد.

جاهای تماشای نزدیک به کویر سه قلعه کجاست؟

آب انبار فاضل خانی، خانه ضیایی، برج حصار و خانه تاریخی حسام الدیوان جاهای تماشای نزدیک به کویر سه قلعه هستند.

در بازدید از کویر سه قلعه کجا اقامت کنیم؟

برای اقامت می توانید از اقامتگاه های بومگردی کویر یا شهرهای نزدیک بهره ببرید یا اینکه در منطقه ها مناسب کمپ کنید. بعضی از تورهای کویرنوردی نیز امکانات اقامت و خدمات سفر را ارائه می دهند.

برترین زمان سفر به کویر سه قلعه چه موقعی است؟

برترین زمان بازدید از کویر سه قلعه سرایان از لحاظ آب وهوایی، بهار و پاییز است. زمان سفر شما به رویدادهای نجومی مانند بارش شهابی برساوشی در مرداد ماه نیز می تواند بستگی داشته باشد.

معرفی کلی کویر سه قلعه

در میان پهنه های کویری ایران، کویر سه قلعه در خراسان جنوبی یکی از مجذوب کننده ترین مقاصد طبیعی کشور است که با ترکیبی از زیبایی های زمین و آسمان، علاقه مندان به طبیعت را به خود جذب می نماید. این منطقه که در نزدیکی شهر سه قلعه از توابع شهرستان سرایان قرار گرفته است، به علت موقعیت جغرافیایی خاص خود، از ویژگی های منحصربه فردی برخوردار است.

آسمان کویر سه قلعه به عنوان تاریک ترین آسمان ایران و یکی از تاریک ترین نقاط خاورمیانه شناخته می گردد. این ویژگی آن را به مقصدی محبوب برای منجمان حرفه ای و آماتور تبدیل نموده است. با حد قدر 7.2، این منطقه امکان مشاهده واضح ترین و پرستاره ترین آسمان شب را فراهم می نماید.

علاوه بر این، کویر سه قلعه به لطف دوری از جریان های گردوغبار و بهره مندی از افق باز، یکی از برترین منطقه ها برای برگزاری رصدهای تخصصی و حتی رقابت های نجومی در ایران محسوب می گردد.

وسعت و تنوع جاذبه های کویر سه قلعه سرایان باعث شده که این منطقه به راحتی بتواند در برنامه ریزی سفرهای کوتاه مدت جای بگیرد. در یک یا دو روز اقامت می توانید از انواع فرم های کویری شامل ماسه زارها، دق های وسیع و منظره ها شگفت انگیز تماشا کنید.

در کنار این ویژگی ها، وجود اقامتگاه های بومگردی در شهر سه قلعه و حتی در دل کویر، می تواند تجربه ای بی دغدغه و لذت بخش برای علاقه مندان فراهم کند.

کویر سه قلعه کجاست؟

کویر سه قلعه در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این کویر مجذوب کننده در 30 کیلومتری جنوب شهر سه قلعه واقع شده که خود در 24 کیلومتری جنوب غرب شهرستان سرایان قرار گرفته است.

• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان سرایان، بخش سه قلعه، 30 کیلومتری جنوب شهر سه قلعه

فاصله تهران تا کویر سه قلعه

برای رسیدن به کویر سه قلعه از تهران، ابتدا باید مسیر بزرگراه امام رضا (ع) را پیش بگیرید. پس از عبور از شهرهایی مانند سمنان، سبزوار و بجستان، به نزدیکی فردوس خواهید رسید. از فردوس تا شهر سه قلعه، حدود 56 کیلومتر دیگر مسیر در پیش دارید. از آنجا تنها 30 کیلومتر تا کویر سه قلعه فاصله دارید.

فاصله تهران تا سه قلعه نزدیک به 1000 کیلومتر است و با خودروی شخصی، 11 تا 12 ساعت طول می کشد.

فاصله مشهد تا کویر سه قلعه

افرادی که از مشهد قصد سفر به این کویر را دارند، می توانند از مسیر تربت حیدریه، فردوس و در نهایت سه قلعه برای رسیدن به کویر استفاده نمایند. فاصله مشهد تا شهر سه قلعه حدود 416 کیلومتر است و در ادامه باید 30 کیلومتر دیگر به سمت جنوب حرکت کنید تا به کویر سه قلعه سرایان برسید.

در مجموع این مسیر حدود 460 کیلومتر است که حدود 5 تا 6 ساعت زمان می برد.

فاصله بیرجند تا کویر سه قلعه

بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی، نزدیک ترین شهر بزرگ به کویر سه قلعه است. فاصله بیرجند تا شهر سه قلعه حدود 130 کیلومتر است. در ادامه باید مسیری 30 کیلومتری به سمت جنوب را طی کنید تا به کویر دست یابید. کل این مسیر را می توان در حدود یک ساعت و 45 دقیقه ساعت طی کرد.

فرودگاه بیرجند نیز گزینه مناسبی برای مسافرانی است که قصد دارند با هواپیما به خراسان جنوبی سفر نمایند و سپس خود را به کویر سه قلعه برسانند.

مسیر دسترسی به کویر سه قلعه

برای دسترسی به کویر سه قلعه از شهر سه قلعه، ابتدا باید مسیر جنوب را پیش بگیرید. این مسیر که از جاده فردوس - بیرجند منشعب می گردد، شما را به یک جاده فرعی می رساند که مستقیما به قلب کویر منتهی می گردد.

بخشی از این مسیر آسفالت است، اما حدود 30 کیلومتر خاتمهی خاکی و بدون تابلوهای راهنماست، بنابراین همراه داشتن نقشه یا اپلیکیشن های مسیریابی ضروری است.

شرایط جاده خاکی در شرایط عادی مناسب است، اما پس از بارندگی ممکن است چالش هایی ایجاد گردد، پس بهتر است قبل از حرکت از شرایط آب وهوا اطمینان حاصل کنید.

آب وهوای کویر سه قلعه

کویر سه قلعه سرایان در خراسان جنوبی و حوضه آبریز کویر نمک واقع شده که از نظر آب و هوایی یک منطقه گرم و خشک است. به علت ارتفاع کم از سطح دریا و دوری از منابع آبی و توده های باران آور، این منطقه تابستان هایی بسیار گرم و زمستان هایی سرد و خشک دارد.

بارندگی سالانه کمتر از 100 میلی متر بوده و عمدتا در فصل زمستان رخ می دهد، درحالی که تابستان ها تقریبا بدون بارش هستند. دمای کویر در گرم ترین روزهای سال (مرداد ماه) به 44 درجه سانتی گراد می رسد و در سردترین شب های زمستان (دی ماه) ممکن است تا منفی 16 درجه کاهش یابد.

این اختلاف دمایی زیاد بین روز و شب، از ویژگی های شاخص کویر است. بعلاوه، کویر سه قلعه از نظر جغرافیایی در منطقه ای قرار درد که جریان گرد وغبار محلی کم بوده و رطوبت هوا به طور میانگین بسیار پایین است. بادهای محلی مانند سیه باد، قبله باد، روزباد و کوه باد نیز در طول سال بر این منطقه تاثیر می گذارند.

پوشش گیاهی و جانوری کویر سه قلعه

پوشش گیاهی کویر سه قلعه عمدتا شامل گیاهان مقاوم به کم آبی و شوری است، از جمله تاغ، قیچ، اسکنبیل، خارشتر و ارمک. این گیاهان با سیستم ریشه ای عمیق خود در خاک های خشک و شور منطقه رشد می نمایند. با این حال، در منطقه های مانند دق های کویر، هیچ گونه پوشش گیاهی دیده نمی گردد. این زمین ها کاملا سفت و صاف هستند و هیچ گونه گیاهی در آن ها رشد نمی نماید.

از نظر جانوری، کویر سه قلعه میزبان گونه هایی مانند افعی شاخدار ایرانی، مارمولک های آگاما و پرندگانی همانند هوبره، زاغ بور، چکاوک و باقرقره است. این جانوارن به خوبی با گرما، کم آبی و سایر شرایط سخت کویری سازگار شده اند و جلوه ای زنده به این محیط آرام و بکر بخشیده اند.

امکانات کویر سه قلعه

کویر سه قلعه با وجود مجذوب کنندهیت های طبیعی و آسمان پرستاره، امکانات رفاهی محدودی دارد. سرویس های بهداشتی موجود معمولا فاقد آب هستند و امکانات اولیه ای همانند پارکینگ یا آب آشامیدنی در دسترس نیست. بنابراین، بازتماشامایندگان باید تجهیزات و احتیاجهای ضروری خود از جمله وسایل لازم برای اقامت، غذا، آب آشامیدنی و سایر احتیاجهای خود را از قبل تهیه و همراه خود ببرند.

البته در کویر سه قلعه، چند اقامتگاه بومگردی مانند نمکزار، راویج، زرین چاه و زرین گل وجود دارد. این اقامتگاه ها با ارائه امکانات رفاهی، پذیرایی و تفریحی تا حدودی احتیاج گردشگران را رفع می نمایند.

تفریحات کویر سه قلعه

- رصد ستارگان

کویر سه قلعه سرایان یکی از برترین منطقه ها برای رصد آسمان شب در ایران است. به علت تاریکی بی نظیر و آسمانی عاری از آلودگی نوری، این منطقه به بهشت علاقه مندان به نجوم تبدیل شده است. بسیاری از ستاره شناسان آماتور و حرفه ای برای تماشای کهکشان راه شیری، شهاب باران ها و دیگر پدیده های نجومی به اینجا سفر می نمایند.

یک سکوی سیمانی در رصدگاه منطقه وجود دارد که برای استقرار تلسکوپ و تجهیزات نجومی طراحی شده است.

- پیاده روی

پیاده روی در کویر سه قلعه تجربه ای فرق دارد. شن های نرم و گرم زیر پا، آرامش کویر و منظرههای وسیع، این فعالیت ساده را به تفریحی خاص و آرامش بخش تبدیل می نماید. پیمایش تپه های ماسه ای و دریاچه نمک نیز جزو مجذوب کننده ترین بخش های پیاده روی در این منطقه است.

- شترسواری

شترسواری یکی از تجربه های سنتی و منحصربه فرد کویر است که می توانید در سه قلعه امتحان کنید. تورهای شترسواری شما را به دل ماسه زارها می برند، جایی که می توانید با آرامش و لذت از منظره ها شگفت انگیز کویر لذت ببرید.

- آفرودسواری

آفرودسواری و جیپ سواری از تفریحات هیجان انگیز این منطقه است. تکان های شدید خودرو هنگام بالا و پایین رفتن از تپه های ماسه ای و عبور از زمین های صاف دق، تجربه ای پر از آدرنالین و هیجان برای گردشگران فراهم می نماید.

- کمپینگ

کمپینگ در کویر سه قلعه تجربه ای فراموش نشدنی است. آسمان پرستاره، سکوت بی خاتمه و منظره زیبای کویر، شب مانی در این کویر را به یکی از خاص ترین خاطرات سفرتان تبدیل خواهد نمود. البته ضروری است تمام وسایل ضروری از جمله آب، غذا و چادر و سایر وسایل مورداحتیاج را همراه داشته باشید.

تاریک ترین آسمان ایران و رصدگاه سه قلعه

در دل کویر بکر و آرام سه قلعه، یکی از پرستاره ترین آسمان های دنیا چشم انتظار علاقه مندان به نجوم و عاشقان آسمان شب است. این منطقه، به لطف دور بودن از منابع آلودگی نوری، ابرناکی کم و شفافیت بی نظیر هوا، عنوان تاریک ترین آسمان ایران را به خود اختصاص داده است.

اگرچه بسیاری از نقاط کویری ایران برای رصد مناسب هستند، اما ویژگی های منحصربه فرد کویر سه قلعه باعث شده این منطقه به بهشت ستاره شناسان و گردشگران نجومی بدل گردد.

رصدگاه سه قلعه که در سال 1388 با هدف برگزاری رقابت های نجومی و توسعه گردشگری نجومی افتتاح شد، نخستین سایت تخصصی در نوع خود در ایران است. این مجموعه شامل سکوی رصدی وسیع با مساحت بیش از 1000 مترمربع است که فضایی مناسب برای استقرار تلسکوپ ها و تجهیزات رصدی فراهم می نماید.

امکانات این رصدگاه شامل سرویس های بهداشتی، منابع آب و برق و فضای اسکان موقت برای گردشگران است. بعلاوه، دسترسی نسبتا آسان به منطقه و امنیت بالای آن از دیگر عواملی است که مجذوب کنندهیت این سایت را دوچندان نموده است.

یکی از شاخص های قابل توجه کویر سه قلعه سرایان، حد قدر آسمان است که به 7.2 می رسد، رقمی که تنها اندکی با تاریک ترین نقاط سیاره زمین فاصله دارد. این شرایط، امکان مشاهده اجرام کم نور آسمانی و تجربه شب هایی رویایی را برای رصدگران فراهم می نماید.

برگزاری رقابت های ملی و منطقه ای نجومی در این منطقه، مانند نهمین و دهمین دوره ماراتن مسیه، گواهی بر جایگاه ویژه سه قلعه در میان ستاره شناسان ایرانی است.

شفق قطبی برای اولین بار در فلات ایران، در کویر سه قلعه مشاهده شد، پدیده ای شگفت انگیز که به ندرت در عرض های جغرافیایی این چنینی رخ می دهد و مجذوب کنندهیت کویر را دوچندان می نماید. کویر سه قلعه، با آسمان تاریک و افق باز خود، مکانی است که تجربه زیستن زیر ستاره ها را به خاطره ای فراموش نشدنی تبدیل می نماید.

تماشای های نزدیک به کویر سه قلعه

- خانه ضیایی

خانه تاریخی ضیایی، اثری ارزشمند از دوران قاجار است. این خانه، با بادگیر چهارطرفه و بلندترین بادگیر شهر، توجه هر بازتماشاماینده ای را به خود جلب می نماید. تزیینات خاص دهانه بادگیر، امضای هنرمندان معمار آن است.

در این خانه، هشتی، ایوان و حیاط مرکزی با باغچه ای کوچک به زیبایی طراحی شده اند. اتاق شاه نشین و اتاق بادگیر نیز فضای داخلی را خاص تر نموده اند. خانه ضیایی در خیابان امام شهر سه قلعه واقع شده و حدود 15 دقیقه رانندگی از کویر سه قلعه فاصله دارد.

- آب انبار فاضل خانی

یکی از جاذبه های تاریخی اطراف کویر سه قلعه سرایان، آب انبار فاضل خانی است. این بنای تاریخی در شهر سرایان واقع شده و نمونه ای از معماری اصیل دوره صفویه به شمار می رود. آب انبارها در گذشته نقش حیاتی در ذخیره سازی و تامین آب منطقه ها کویری داشتند.

این بنا با گنجایش مخزنی حدود 350 مترمکعب، یکی از بزرگ ترین آب انبارهای خراسان جنوبی است. سردر ورودی آن با طاق جناغی و تزیینات رسمی بندی به زیبایی طراحی شده است. راه پله ای شامل 39 پله شما را به بخش پاشیر و مخزن اصلی راهنمایی می نماید. مراسم سنتی آب گیری این آب انبار نیز هرساله در فصل زمستان برگزار می گردد.

معماری آب انبار فاضل خانی ترکیبی از آجرکاری ظریف و سازه های مستحکم با استفاده از مصالحی مانند گچ و ساروج است که در کنار سادگی، مجذوب کنندهیت خاصی به بنا بخشیده است. آب انبار فاضل خانی در حدود 55 کیلومتری کویر سه قلعه و در بافت تاریخی شهر سرایان در میدان کوثر این شهر واقع شده است.

- برج حصار

برج حصار، یکی از آثار ارزشمند تاریخی جنوب شهر سه قلعه، مانند نگهبانی خاموش برجای مانده از روزگاران گذشته است. این برج مدور و استوانه ای شکل که کاملا از خشت و گل ساخته شده است، مربوط به دوران صفویه است. برج در حال حاضر 6 متر ارتفاع دارد و از چهار طبقه ای که داشته، تنها سه طبقه پایینی آن سالم مانده اند.

روزنه هایی در بدنه برج تعبیه شده که نشان دهنده نقش دفاعی آن در برابر مهاجمان است. این برج ممکن است بخشی از حصار قدیمی شهر یا متعلق به یک باغ قلعه بوده باشد که در گذشته برای حفاظت از ساکنان و دارایی ها استفاده می شده است. برج حصار که در جنوب شهر سه قلعه واقع شده، فاصله کمی با کویر سه قلعه دارد.

- خانه تاریخی حسام الدیوان

خانه تاریخی حسام الدیوان، یادگار دوران قاجار، با ایوان های بلند و تزیینات گچ بری زیبا، جلوه ای از اصالت معماری ایرانی را به نمایش می گذارد. این بنا دارای حیاط مرکزی، 8 اتاق، مطبخ، ایوان های بزرگ و بادگیری چهارطرفه است که هوای خنک را به فضای داخلی راهنمایی می نماید.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد این خانه، عبور قنات از زیر بنا بوده است که متاسفانه امروزه این قنات خشک شده است. بعلاوه تزیینات آجرکاری و رسمی بندی در ایوان و اطراف حیاط، نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می نماید. این خانه تاریخی در شهر سه قلعه و در حدود فاصله 30 کیلومتری از کویر سه قلعه قرار گرفته است.

برترین زمان بازدید از کویر سه قلعه

برای تجربه ای دلپذیر در کویر سه قلعه سرایان، انتخاب زمان سفر اهمیت زیادی دارد. هوای گرم و خشک این منطقه در تابستان، روزهایی بسیار داغ و شب هایی نسبتا خنک به همراه دارد، که ممکن است برای بسیاری از افراد چالش برانگیز باشد. از سوی دیگر، زمستان های سرد و خشک نیز به علت کاهش شدید دما، مجذوب کنندهیت کمتری دارند.

برترین زمان برای بازدید از این کویر، فصل های بهار و پاییز است. در این زمان ها هوای روز معتدل و شب ها خنک تر از سایر فصل ها است، که برای کویرگردی ایده آل محسوب می گردد. ماه هایی مانند فروردین، اردیبهشت، نیمه دوم شهریور، مهر و آبان، ترکیبی از آب وهوای دلپذیر و منظرههای زیبای کویری را فراهم می نمایند.

البته اگر هدف شما تماشای آسمان پرستاره و بارش شهابی معروف برساوشی باشد، مرداد ماه زمانی جادویی برای این تجربه خواهد بود. سایر رویدادهای نجومی نیز می تواند نقشی مهم در مشخص زمان سفر شما داشته باشد.

اقامت در کویر سه قلعه

سفر به کویر سه قلعه تجربه ای متفاوت از زندگی شهری را به شما ارائه می دهد؛ تجربه ای از آرامش، سکوت و طبیعتی بکر. برای اقامت در این منطقه، گزینه های متعددی پیش روی شماست. از کمپینگ در نزدیکی کویر گرفته تا اقامتگاه های بومگردی با امکانات کامل.

هر کدام از این گزینه ها ویژگی ها و مجذوب کنندهیت های خاص خود را دارند و با توجه به سلیقه و احتیاجتان، می توانید برترین انتخاب را داشته باشید.

کمپینگ و شب مانی حوالی کویر سه قلعه

کمپینگ در دل کویر یکی از مجذوب کننده ترین روش های اقامت در این منطقه است. در این نوع اقامت، شما در نزدیکی رمل های ماسه ای و زیر آسمان پرستاره شب، لحظات فراموش نشدنی را تجربه خواهید کرد. با این حال، برای داشتن یک کمپینگ ایمن و راحت، همراه داشتن تجهیزات مناسب بسیار ضروری است.

چادر ضدباد، کیسه خواب، چراغ قوه، آب کافی و مواد غذایی فاسدنشدنی از جمله وسایلی هستند که نباید فراموش شوند. بعلاوه، برای کاهش اثرات زیست محیطی و حفظ پاکیزگی منطقه، بهتر است از تجهیزات قابل استفاده مجدد بهره ببرید و زباله های خود را با دقت جمع آوری کنید.

اقامتگاه های بومگردی کویر سه قلعه

اگر تمایل دارید شب را با راحتی بیشتری سپری کنید و در عین حال از فضای بومی و فرهنگ منطقه لذت ببرید، اقامتگاه های بومگردی انتخابی ایده آل هستند. اقامتگاه بومگردی نمکزار یکی از محبوب ترین گزینه ها در کویر سه قلعه است که با معماری سنتی و امکانات کامل و نزدیکی به رصدخانه و تپه های ماسه ای، میزبان گردشگران و علاقه مندان به نجوم است.

اقامتگاه زرین چاه نیز با معماری سنتی خود که قدمت آن به حدود 50 سال می رسد، تجربه ای اصیل از زندگی روستایی را برای مهمانان فراهم می نماید. این اقامتگاه با ارائه برنامه هایی چون موسیقی زنده و پایکوبی محلی، لحظاتی مفرح را برای بازتماشامایندگان رقم می زند.

در کنار این ها، اقامتگاه بومگردی راویج نیز امکاناتی نظیر غذاهای محلی، تورهای پیاده روی در رمل های ماسه ای و رصد ستارگان را در اختیار مسافران قرار می دهد. هر کدام از این اقامتگاه ها به گونه ای طراحی شده اند که علاوه بر تامین رفاه، امکان تعامل با فرهنگ بومی و لذت بردن از طبیعت اطراف را نیز فراهم نمایند.

توصیه های خبرنگاران برای سفر به کویر سه قلعه

• دمای هوا در کویر به شدت متغیر است. روزها گرم و شب ها سرد است. لباس های مناسب برای هر دو حالت همراه داشته باشید.
• چراغ قوه، کوله پشتی سبک، کرم ضدآفتاب، عینک آفتابی، پاوربانک، نقشه منطقه، قطب نما، کلاه لبه دار، کفش مناسب کویرنوردی و سایر وسایل ضروری سفر به کویر را از قلم نیاندازید. بعلاوه آب آشامیدنی و خوراکی کافی برای طول مدت اقامت خود در کویر سه قلعه سرایان همراه داشته باشید.

• یکی از مجذوب کنندهیت های کویر، آسمان شب و تماشای ستارگان است. اگر اهل نجوم هستید، تلسکوپ یا دوربین دوچشمی همراه خود ببرید. زمان مناسب رصد معمولا شب هایی است که ماه کامل نیست. اقامتگاه های بوم گردی کویر نیز امکان استفاده از این تجهیزات را برای شما فراهم می نمایند.
• اگر آشنایی کافی با منطقه ندارید، توصیه می گردد با یک راهنمای محلی یا تور تخصصی کویر همراه شوید تا سفری ایمن و لذت بخش داشته باشید.